“Sa Gitna ng Sigawan sa Senado: Gatchalian at Suansing, Nagbanggaan Dahil sa Kontrobersyal na Pondo ng DPWH”

Hindi inaasahan ng marami na ang isang karaniwang pagdinig sa Senado ay mauuwi sa isang matinding sagutan na yayanig sa politika ng bansa. Ngunit iyon mismo ang nangyari nang harapin ni Gatchalian ang mariing paninindigan ni Suansing tungkol sa ipinipilit na pagbabalik ng tinapyas na pondo ng Department of Public Works and Highways (DPWH). Sa isang umagang tila tahimik, biglang uminit ang hangin sa bulwagan, at ang bawat sulyap ng kamera ay nakatutok sa dalawang senador na kapwa ayaw umatras.

Sa simula ng sesyon, mahinahon pa ang tono ng diskusyon. Ipinaliwanag ni Suansing na ang pagbawas sa pondo ng DPWH ay may direktang epekto sa mga proyektong pang-imprastruktura sa mga lalawigan. “Hindi ito tungkol sa politika,” giit niya, “ito ay tungkol sa mga tulay na hindi matatapos, sa mga kalsadang mananatiling lubak, at sa mga komunidad na patuloy na magdurusa.” Ngunit hindi pa man siya tapos magsalita, tumayo na si Gatchalian, hawak ang isang makapal na folder na animo’y may dalang mabibigat na ebidensya.

“Kung hindi ito tungkol sa politika,” mariing sagot ni Gatchalian, “bakit may mga proyektong inuuna na malinaw na may bahid ng personal na interes?” Sa puntong iyon, nagsimulang magbulungan ang mga tao sa loob ng Senado. May ilang napatingin sa isa’t isa, tila may alam na hindi pa sinasabi sa publiko. Ang folder na hawak ni Gatchalian ay binuksan, at isa-isang inilatag ang mga papeles sa mesa—mga kontrata, listahan ng proyekto, at mga numerong nagbabanggaan.

Hindi nagpatinag si Suansing. Tumayo rin siya at mariing itinuro ang kanyang mikropono. “Madaling magpakita ng papel,” aniya, “pero mahirap patunayan ang intensyon. Ang tinapyas na pondo ay nagdulot ng pagkaantala sa mga proyektong kritikal sa kaligtasan ng mamamayan.” Sa likod ng kanyang boses, ramdam ang galit at pagkadismaya, hindi lamang para sa sarili kundi para sa mga lugar na kanyang kinakatawan.

Habang tumatagal ang sagutan, lalong umiinit ang palitan ng salita. May mga sandaling nagtaasan ng boses, may mga sandaling naputol ang daloy ng sesyon dahil sa pagtutol ng ibang senador. Ngunit ang sentro ng atensyon ay nanatili kina Gatchalian at Suansing. Para sa mga nanonood, para itong isang drama—may bida, may kontrabida, ngunit walang malinaw na wakas.

Sa isang iglap, binanggit ni Gatchalian ang isang “confidential memo” na umano’y nagpapakita kung paano ililipat ang pondo kapag ito ay naibalik. Bagama’t hindi niya ibinunyag ang buong detalye, sapat na iyon upang magliyab ang diskusyon. “Kung ibabalik natin ito nang walang malinaw na safeguards,” babala niya, “uulit lang ang parehong problema na matagal nang sinusubukang ayusin.”

Sumagot si Suansing nang may diin. “Ang tunay na problema,” aniya, “ay ang kawalan ng tiwala. Kapag pinaparusahan natin ang buong ahensya dahil sa hinala, sino ang talo? Ang karaniwang mamamayan.” Sa kanyang mga salita, maraming nakaramdam ng bigat. Ang usapin ay hindi na lamang tungkol sa pondo, kundi sa tiwala ng publiko sa pamahalaan.

Habang papalapit ang pagtatapos ng sesyon, kapansin-pansin ang pagod sa mukha ng dalawang senador. Ngunit walang gustong bumitaw. Ang kanilang sagutan ay naging simbolo ng mas malaking laban—ang banggaan ng prinsipyo at pragmatismo, ng pag-iingat at pangangailangan. Sa labas ng Senado, kumalat na sa social media ang mga clip ng kanilang pagtatalo, at ang mga netizen ay hati ang opinyon.

May mga pumapanig kay Gatchalian, sinasabing tama lamang ang kanyang pag-iingat upang maiwasan ang katiwalian. Mayroon namang naniniwala kay Suansing, iginiit na ang agarang pagbabalik ng pondo ay mahalaga upang hindi maantala ang kaunlaran. Sa gitna ng ingay, isang tanong ang nananatiling bukas: may gitnang daan ba sa pagitan ng dalawang panig?

Sa huli, ipinagpaliban ang desisyon tungkol sa pondo ng DPWH. Walang malinaw na panalo, walang malinaw na talo. Ngunit ang sagutan nina Gatchalian at Suansing ay nag-iwan ng marka—isang paalala na sa likod ng mga numero at dokumento, may mga totoong buhay na naaapektuhan. At habang naghihintay ang bansa sa susunod na kabanata ng isyung ito, malinaw ang isang bagay: ang laban para sa pondo ay laban din para sa tiwala, pananagutan, at kinabukasan.

Ang kwentong ito, bagama’t hango sa imahinasyon, ay sumasalamin sa tensyon at drama na madalas nagaganap sa mga bulwagan ng kapangyarihan. Sa bawat sigawan at pagtutol, ang tunay na hukom ay ang publiko—ang mamamayang patuloy na nagmamasid, nagtatanong, at naghahanap ng katotohanan.