Kapangyarihan ay May Hangganan: Ang Tahimik na Desisyon ng Korte Suprema na Nagbukas sa Impeachment Trial at Nagpalabas ng Katotohanan

Sa gitna ng ingay at pulitikal na kaguluhan, isang tahimik ngunit mapanira na desisyon ang inilabas ng Korte Suprema ng Pilipinas. Ang ruling na ito, na tila dumaan lamang sa newsfeed ng marami, ay nagtataglay ng bigat na kayang magpabago sa landscape ng pulitika at maglagay sa mataas na posisyon sa matinding peligro. Ayon sa isang mapangahas na pahayag ni Senator Antonio Trillanes IV, ang desisyong ito ay hindi lamang isang simpleng legal na technicality; ito ay isang babala—isang game changer na naglalantad sa Vice President sa isang impeachment process na mas matindi, mas lantad, at mas mahirap harangan.

Ang kuwentong ito ay hindi lamang tungkol sa isang tao o sa isang posisyon. Ito ay tungkol sa prinsipyo: ang kapangyarihan ay may hangganan, at walang sinuman, gaano pa kataas ang posisyon, ang ligtas sa pananagutan. Ang desisyon ng Supreme Court ay nagbigay ng bagong interpretasyon sa impeachment process na, ayon sa mga kritiko, ay matagal nang ginagamit bilang shield laban sa katotohanan. Ngayon, ang shield na iyon ay nabasag, at ang paglalakbay patungo sa posibleng impeachment trial ay dadaan sa isang daan na siguradong ikakaba ng mga kaalyado at DDS senators.

Ang Fast-Track na Kalakaran: Paano Naging Shield ang Proseso?

Upang lubos na maunawaan ang bigat ng bagong Supreme Court ruling, kailangan munang balikan ang dating kalakaran sa impeachment process sa Mababang Kapulungan (House of Representatives).

Noon, ang proseso ay tila naging fast-track at madaling harangan. Kapag nakakuha na ng sapat na lagda, partikular ang one-third ng membership ng House [00:48], ang impeachment complaint ay dire-diretso na itinatala at itina-transmit sa Senado (Senate), na siyang magsisilbing Impeachment Court. Sa prosesong ito, ang mabigat na imbestigasyon at pagdinig sa House Committee on Justice ay madalas na iniiwasan o ipinapasa na lamang sa full-blown trial sa Senado.

Ang loophole na ito ay nagbigay-daan sa mga may political clout upang agad na ma-quash ang anumang impeachment complaint. Ang fast-track na pagboto ay nagbibigay ng pagkakataon sa mga political allies na gamitin ang kanilang bilang upang patayin agad ang complaint bago pa man lumabas ang anumang malalim na ebidensiya. Tila nagiging laro ito ng botohan at political maneuvering sa halip na paghahanap sa katotohanan at pananagutan.

Kaya naman, sa mga nakalipas na isyu—na may implikasyon sa isang mataas na opisyal—madalas na nahaharangan ang paglilitis. Ang dating proseso, na naging biktima ng political interference, ay nagdulot ng pagkaantala at pagpigil sa mga trial, na nagdulot ng hinala at pagkadismaya sa mga naghahangad ng hustisya [02:43].

Ang Bagong Panuntunan: Imbestigasyon Muna, Bago ang Trial

Ang Supreme Court ruling ay tahimik na binasag ang political fast-track na ito.

Ayon sa interpretasyon ni Senator Trillanes, malinaw na sinasabi ng desisyon na ang impeachment process ay kailangan munang dumaan sa masusing imbestigasyon at pagdinig ng Committee on Justice sa House of Representatives [00:41]. Hindi na raw ito pwede na basta na lamang ita-transmit sa Senado kapag nakakuha na ng one-third na suporta [00:48]. Kailangan muna na mag-conduct ng hearing sa House [01:01].

Ito ang critical na pagbabago sa rule of law.

Ang House Committee on Justice ay magiging quasi-judicial environment, na nagbibigay-daan sa full-blown na pagkalap ng ebidensiya at pagkuha ng testimony [01:21]. Ayon kay Trillanes, ang hearing na ito ay maaaring tumagal ng dalawang buwan, o 60 araw [01:28]. Sa panahong ito, ang buong taong bayan ay makakakita [01:34] at makakarinig ng mga iba’t ibang ebidensiya at testigo, na hindi na nai-interrupt o nahaharas ng mga senador na kaalyado [01:07].

Dito pumapasok ang direktang peligro para kay Vice President Sara Duterte at sa kanyang mga political allies.

Ang Panganib Kay VP Sara: The Quadcom Environment

Ang pag-akyat ng impeachment complaint sa Impeachment Court sa Senado ay isang malaking hamon dahil sa dami ng mga senador na kilalang malapit at makaduterte [01:14]. Ang mga senador na ito, tulad ng mga nabanggit na Marcoleta at Cayetano [01:18], ay may kapangyarihang magharas o mag-interrupt sa mga testigo at abogado, na nagdudulot ng pagkabigo sa paghahanap ng katotohanan [05:09].

Ngunit sa bagong ruling, ang House Committee on Justice ang magsisimula ng paglilitis [05:02].

Para kay Trillanes, ito ay isang advantage dahil ang House ay nagbibigay ng “parang quadcom environment” [01:28, 05:18]. Sa House hearing, mas mababantayan ng publiko ang proseso. Lalabas ang mga ebidensiya at testigo sa House, na magsisilbing basihan bago pa man ito makarating sa Senado [05:29].

Ang lohika ng desisyon ay eksaktong tumatama sa mga isyu na matagal nang iniiwasang sagutan at itinago sa ilalim ng political protection [03:33]. Kung ang impeachment complaint ay may matibay na basihan at evidences na lumabas sa publiko, ang political will sa Senado ay mahahamon. Mahihirapan ang mga DDS senators na harangan ang trial kung ang katotohanan ay lantad na at suportado ng taumbayan [05:09].

Ayon kay Trillanes, ang babala ay malinaw: “Hindi na sapat ang ruling na ito ay pagbubotohan laban ng mga kongresista at aangat kaagad sa impeachment court ng senado at mapagtatanggol si VP dahil magkakaroon ng parang tricom” [04:12]. Ibig sabihin, ang political shield na dating umaasa sa mabilis na pagharang ay hindi na epektibo.

Ang Babala sa mga DDS Senators: Hindi Habangbuhay ang Proteksyon

Ang ruling na ito ay tahimik na nagbigay ng kaba sa hanay ng mga senador na kilalang malapit sa Vice President [02:14]. Ang mga dati’y maingay ay biglang nag-iingat; ang mga dati’y sigurado ay biglang naglalagay ng kung sakali [03:43].

Ang korte suprema, sa pamamagitan ng desisyong ito, ay nagbigay ng isang malakas na paalala: ang political protection ay hindi habangbuhay [05:46]. Ang desisyon ay nagsilbing “babala” [04:02] na ang pinakadelikadong desisyon ng Korte Suprema ay hindi ang maingay, kundi ang tahimik na unti-unting binabago ang laro [05:55].

Ang pagpilit na dumaan ang proseso sa House hearing ay nagpapakita ng paniniwala ng Supreme Court na ang katotohanan ay dapat lumabas sa ilalim ng mas transparent at less politically-charged na proseso kaysa sa full-blown na trial sa Senado na madalas na nahaharang [06:04].

Ang impeachment process ay may legal na prohibition na lumalabas tuwing magla-lapse na ang one year [03:07]. Nangangahulugan ito na regardless ng circumstances, may mga magfa-file at kailangan itong haraping [04:34]. Ang House hearing ang magdedesisyon kung may basihan ba talaga ang complaint [05:36].

Sa wakas, ang mga isyu na matagal nang binabantayan, na tila normal lang noon, ay biglang nag-iba ng ilaw sa ilalim ng bagong interpretasyon ng batas [03:07]. Ang ruling ay naglalayong tiyakin na walang double standard na magaganap, at ang “kapangyarihan ay may hangganan” [02:24].

Ang katotohanan ang magpapalaya sa atin, at ang desisyong ito ng Korte Suprema ay nagbigay ng legal na daan para sa katotohanang iyon na lumabas at mangibabaw. Ang laro sa pulitika ay nagbago, at ang tahimik na ruling na ito ang pinakamatinding pasabog na maglalantad sa lahat.